Navigasyon beyni tembelleştiriyor mu?
Navigasyon aygıtlarının bir taraftan hayatı kolaylaştırdığını belirten uzmanlar, lakin beyin sıhhati üzerinde olumsuz tesirleri olabildiğini söylüyor.
Sürekli navigasyon kullanımının beynin taraf bulma yetisini zayıflatabileceğini tabir eden Uzman Ergoterapist Ebru Hoş Kefal, “Navigasyon aygıtlarının daima kullanımı, şahısların yeni mekânsal bilgileri öğrenme ve hatırlama hünerlerini etkileyebilir. Zira navigasyon aygıtları, kullanıcıların yerlerini hatırlama yahut yol tanım etme gereksinimini azaltır, her şeyi kendi beynimize değil diğer yapay beyne, aygıta devrederiz.” dedi. Olumsuz tesirlerinin yanında bu aygıtların bilinmeyen yerlerde itimat duygusu vermesi ve gerilimi azaltması açısından da yarar sağlayabildiğini aktaran Kefal, tekrar de, dengeyi müdafaanın ve beyni faal tutmanın değerli olduğunu vurguladı.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Ergoterapist Ebru Sevecen Kefal, navigasyon kullanmanın beyni tembelleştirip tembelleştiremediği hakkında açıklamalarda bulundu.
Beynimiz doğal olarak dünyayı haritalıyor…
Beynin navigasyon yeteneğinden ve fonksiyonundan bahseden Uzman Ergoterapist Ebru Hoş Kefal, “Dünyamızı daima haritalarız. Binlerce yıl bu türlü olmuştur ve hayvanlarda da mekânsal haritalama ömürde kalmak için temeldir. Yiyecek nerede, konut nerede, su nerede, tehlike nerede gibi… Bu yetenek beynimizin doğal yapısında bireyler ortası farklar olsa da gelişmiştir.” dedi.
Navigasyon ve taraf bulma ile ilgili yapılan beyin görüntüleme araştırmalarının, insan beyninin bu süreçleri nasıl gerçekleştirdiği konusunda değerli bilgiler sağladığını aktaran Kefal, “Bu tıp araştırmalar ekseriyetle fMRI (fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme) ve PET (pozitron emisyon tomografisi) üzere görüntüleme teknikleri kullanılarak yapılır. Hipokampus, bilhassa uzun vadeli mekansal hafıza ile ilişkilendirilmiştir. Araştırmalar, hipokampusun lokal mekansal haritaları oluşturduğunu ve bu haritaları kullanarak insanların etraflarında nasıl gezindiklerini desteklediğini göstermektedir.” halinde konuştu.
Yönümüzü bulmak için mekansal hafızamızı kullanıyoruz…
Nobel Mükafatı sahibi olan araştırmacıların, ızgara/grid hücreleri olarak bilinen özel nöronların, insanların pozisyonlarını ve hareketlerini izlediğini keşfettiklerini lisana getiren Uzman Ergoterapist Ebru Sevimli Kefal, “Grid hücreleri, bir çeşit iç harita oluşturur ve insanların bulundukları pozisyonu bu harita üzerinde hesaplar. Yer hücreleri, aşikâr bir yerdeki objelerin yerini belirlemeye yardımcı olan nöronlardır. Bu nöronlar, bir objenin yerini belirleyen işaretlerle etkileşime girerler. Entorinal korteks, mekansal bilginin işlendiği bir bölge olarak bilinir. Bu bölge, yer hücreleri ve grid hücreleri üzere nöronlar içerir ve mekansal hafızanın işlenmesine katkı sağlar. Araştırmalar, insanların etraflarındaki, bir binanın formu yahut bir ağacın pozisyonu üzere bariz özellikleri kullanarak istikametlerini belirlediklerini göstermektedir.” açıklamasını yaptı.
Beynin navigasyonu ‘Retrosplenial alan’
Retrosplenial alanın (RSA), beyindeki limbik sistemin bir modülü olduğunu ve navigasyon süreçlerinde kıymetli bir rol oynadığını vurgulayan Uzman Ergoterapist Ebru Tatlı Kefal, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“RSA, mekansal bilgiyi işleyerek çevresel haritaların oluşturulmasına katkı sağlar. Bu haritalar, bir kişinin bulunduğu pozisyonu ve etrafını manaya ve hatırlama süreçlerinde kullanılır. RSA, bilhassa yer hafızası ile ilişkilendirilir. Beşerler RSA’nın yardımıyla etraflarındaki objelerin ve yerlerin pozisyonlarını hatırlayabilirler. Bu, bir kişinin geçmiş tecrübelerine dayalı olarak etrafındaki mekansal bilgiyi depolamasına ve kullanmasına yardımcı olur. Bilhassa besbelli çevresel özelliklerin işlenmesi ve bu özelliklerin mekansal haritalama süreçlerine dahil edilmesi RSA aracılığıyla gerçekleştirilir. RSA, kişinin hareketlerini ve seyahatini izlemesine yardımcı olabilir. Bu, bir kişinin bir yerden başkasına gitmek için gereken yolları ve yönergeleri manaya ve hatırlama süreçlerine katkı sağlar. Bu alanın hasar görmesi yahut fonksiyonunun bozulması, navigasyon marifetlerinin ve mekansal hafızanın kaybına yol açabilir. Bu nedenle, RSA’nın fonksiyonlarını daha yeterli anlamak, nörolojik rahatsızlıkları ve navigasyon kullanım sonuçlarını anlamak için değerlidir.”
Sürekli navigasyon aygıtı kullanımı, şahısların taraf bulma maharetlerini etkileyebilir!
Navigasyon aygıtlarının daima kullanılmasının, beyinde birtakım değişikliklere neden olabileceğine dikkat çeken Uzman Ergoterapist Ebru Tatlı Kefal, “Bu değişiklikler, bireyin beyninin yapısını, fonksiyonunu yahut navigasyon maharetlerini etkileyebilir. Beşerler daima navigasyon aygıtları kullanıyorsa, kendi içsel mekânsal harita oluşturma ve taraf bulma marifetlerini azaltabilirler. Bu, hipokampal aktivitenin azalması yahut kullanılmayan marifetlerin gerilemesi ile ilişkilendirilebilir.” dedi.
Bazı araştırmaların, daima navigasyon aygıtlarını kullanan şahısların beyin gri husus hacminde değişiklikler olduğunu gösterdiğine işaret eden Kefal, “Özellikle hipokampüs ve posterior parietal korteks üzere mekânsal işlemleme alanlarında değişiklikler gözlemlenebilir. Daima navigasyon aygıtlarını kullanan bireyler, kendi taraflarını ve haritaları kullanma maharetlerini kaybedebilirler. Bu, navigasyon aygıtlarına çok güvenmeye ve bireylerin kendi taraflarını bulma yeteneklerini azaltmaya yol açabilir. Navigasyon aygıtlarının daima kullanımı, şahısların yeni mekânsal bilgileri öğrenme ve hatırlama marifetlerini etkileyebilir. Zira navigasyon aygıtları, kullanıcıların yerlerini hatırlama yahut yol tanım etme muhtaçlığını azaltır, her şeyi kendi beynimize değil öteki yapay beyefendisine, aygıta devrederiz.” biçiminde konuştu.
Doğru yolu bulmak, insanların inançta hissetmelerine katkıda bulunabilir…
Navigasyon sistemlerinin, şoförlere yahut yaya kullanıcılara gerçek yolları bulmalarına yardımcı olduğunu, bunun bilinmeyen bölgelerde yahut karmaşık kent trafiği içinde seyahat ederken insanların daha az telaş duymalarını sağlayarak kendilerini inançta hissettirdiğini lisana getiren Uzman Ergoterapist Ebru Sevecen Kefal, şunları söyledi:
“Doğru yolu bulmak, insanların inançta hissetmelerine katkıda bulunabilir. Birtakım navigasyon sistemleri, anlık trafik bilgilerini sağlayarak kullanıcıları trafik sıkışıklıklarından kaçınmalarına yardımcı olur. Bu, trafik gerilimini azaltabilir ve şoförlerin daha süratli ve inançlı bir biçimde maksatlarına ulaşmalarına yardımcı olabilir. Tekrar, acil durumlar için acil servislere yol tanım edebilir. Bu özellik, acil bir durumda insanların daha süratli yardım almasını sağlayarak güvenlik hissini artırabilir. Kişinin bilmediği bölgelere seyahat ederken navigasyon sistemleri, kullanıcıları yanlış yönlendirmelerden yahut tehlikeli bölgelerden kaçınmalarına yardımcı olabilir. Bu da insanların kendilerini daha inançta hissetmelerine katkıda bulunabilir. Navigasyon kullanımı, şoförlerin yahut yolcuların gerilim düzeylerini azaltabilir. Seyahat sırasında kaybolma yahut yanlış yola sapma telaşı olmadan seyahat etmek, insanların daha rahat hissetmelerine ve bu da itimat hissini artırabilir.”
Navigasyon sistemleri şoförlerde gerilim ve anksiyeteye de neden olabilir!
İnsanların navigasyona çok bağımlı hale gelmelerinin, birtakım olumsuz tesirleri de olabileceğinin altını çizen Uzman Ergoterapist Ebru Hoş Kefal, “Örneğin, şoförlerin büsbütün navigasyon sistemlerine bağımlı hale gelmeleri ve trafik kurallarını yahut etraflarını göz arkası etmeleri üzere sıkıntılar ortaya çıkabilir. Öteki yandan da navigasyon aygıtlarının kullanımı, şoförlerin dikkatlerini yoldan ayırmasına neden olabilir. Tıpkı vakitte, bu aygıtların yanılgılı yönlendirmeleri yahut beklenmedik durumlarla müsabaka durumu, şoförlerde gerilim yahut anksiyete yaratabilir.” diyerek kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
