Arabesk müzik türü değil, kitlesel bir olay!

Ferdi Tayfur’u halkın sahiplendiğini ve hiç vazgeçmediğini de anlatan Prof. Dr. Nazife Güngör, “Çünkü O daima onlarla kalmayı başardı. Ne hayat stilini ne de müzik formunu hiç değiştirmedi, değiştirmeye de çalışmadı.

Dolayısıyla da kitlelerin sevgisini hiç yitirmedi.” dedi. Arabeskin, bir müzik çeşidi olmaktan çok kitlesel bir olay olduğunu kaydeden Güngör, “Bir kitle kültürü ya da bugünkü ismiyle bir tanınan kültürel cinstir. Orada müzik sanatının incelikleri, notalar, enstrümanlar, söyleniş şekli çok da kıymetli değil, değerli olan şey sanatkarın kim olduğu, hangi ömür şartlarından geldiği, nasıl yaşadığı ve ne söylediğidir.” dedi.

 

Üsküdar Üniversitesi Rektörü, İrtibat Bilimci Prof. Dr. Nazife Güngör, Arabesk müziğin en kıymetli isimlerinden Ferdi Tayfur’un vefatının akabinde arabesk konusunu kıymetlendirdi.

Halk kendinden bilirse daha çok sahipleniyor

Aynı vakitte 1993 yılında ‘Arabesk’ isimli bir kitabı da kaleme alan Prof. Dr. Güngör, arabesk müziğin en değerli isimlerinden Ferdi Tayfur’un 1970’li yılların arabeskine damgasını vurmuş bir isim olduğunu söyledi. Güngör, “Melankolik şarkı sözleri, hüzün dolu nağmeleriyle halkın gönlünde taht kurmuş bir sanatçı. Halkın sevgisini kazanmasının tek nedeni müzikler değil şüphesiz. Halk kendinden bilirse daha çok sahiplenir. Ferdi Tayfur’u halk kendinden bildi. Ömür stiliyle, hayat çabasıyla O halktan biriydi, hasebiyle da halkın sesi olabilmişti. 1960’ların ve 70’lerin toplumsal değişim sürecinin müzikteki yansımasıydı Ferdi Tayfur. Kırdan kente göçün neden olduğu buhran sürecine ses vermişti. Yerinden edilmişliğin, lakin yer edinememişliğin ümitsizliğine tahminen de bir nebze umut olmuştu müzikleriyle. Kentte şimdi kabul göremeyen yeni kentlinin kenardaki seyahatine yoldaş, duygudaş olmuştu tahminen de yanık sesiyle.” dedi.

Arada kalmışlığın sesiydi arabesk…

1970’ler Türkiye’sinin bir yandan kırdan kente göçe hazırlıksız yakalanmış olduğunu, hasebiyle da işsizlik, yoksulluk ve yersizliğin toplumda büyük bir kaosa neden olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nazife Güngör, şöyle devam etti:

“İstanbul başta olmak üzere büyük kentlerin etrafını gecekondular sarmıştı. Beşerler kendi imkanlarıyla inşa ettikleri derme çatma meskenlerde, alt yapıdan, elektrik, su, ulaşım imkanlarından mahrum biçimde yaşama tutunmaya, yeni hayatlarına ahenk sağlamaya çalışıyorlardı. Kırdan kopmuşlardı, fakat kentli de olamamışlardı. İşte bu ortada kalmışlığın sesi olmuştu arabesk müziklerin hüzün dolu kelamları. Müzik değildi problem, müzikte lisana gelen sözlerdi, bazen umut veren, bazen de ümitsizliği ören müzik kelamları. Huzurum kalmadı, batan güneş, yuvasız kuşlar, yaktı beni, bırak şu gurbeti, yüreğimde yara var…”

Halkın sesi olabilmişti Ferdi Tayfur…

Sanatçının hayat şeklinin da değerli olduğunu ve Ferdi Tayfur’un tam da burada hayran kitlesiyle bütünleştiğini lisana getiren Prof. Dr. Nazife Güngör, şunları söyledi:

“Gecekondulular sevmişti Ferdi’yi. Onu kendilerinden biri üzere görüyorlardı zira. O da zati müziklerine kendi hayat gayretini yansıtıyordu. Dinleyicisiyle empati kurmak, onları anlamak, onlara ulaşabilmek hiç sıkıntı değildi Ferdi için. O da kırdan, yoksulluktan çıkıp gelmişti İstanbul’a, tutunmaya çalışıyordu yaşama, kendisini kabul ettirmeye, uyumlanmaya. Zordu, hem de çok zordu. Lakin uğraş ederek, umudu besleyerek olacaktı. Olmalıydı. Kendi hayat gayreti, acıları, ümitsizlikten umuda kıvranışları müziklerinde lisana gelmişti. Münasebetiyle da halkın sesi olabilmişti Ferdi Tayfur.   Plakları kapış kapış, konserlerine yüzbinler katılıyordu. Kimisi için Ferdi Abi, kimisi için Ferdi Baba olmuştu. Arabeskin de hükümdarı ilan edilmişti.”

Arabeskin böylesine ilgi görmesinin nedeni neydi?

Bir taraftan da bu yeni müzik formuna ait tartışmalar başladığını hatırlatan Prof. Dr. Nazife Güngör, “En güzel müzik okullarında eğitim alanlar, müziğin en kalitelisini yapanlar kitlelerden o kadar da ilgi görmezken bu yeni biçimin böylesine ilgi görmesinin nedeni neydi sanki? Müzisyenler, müzik araştırmacıları, sosyologlar, toplumsal psikologlar işin aslını öğrenmek için harekete geçmişlerdi. Pek çok çalışma yapıldı, yazılıp çizildi. Kitleleri bu kadar etkileyen neydi sanki? Bu dünyadan ve de bu toplumdan birçok müzisyen gelip geçmişti. Türküler, halk deyişleri, klasik müzik, sanat müziği vs. Lakin birinci sefer bir müzik formu kitlesel seviyede ilgi görüyordu. Ferdi Baba, Orhan Baba, Müslim Baba vs. Halk sevdi bu sanatkarları. Yaptıkları müziğin sanat kıymetini tartışmak çok da kıymetli değil bence. Oraları çoktan geçtik. Kitleleri bir biçimde yakaladılar ve kendilerine bağladılar. Bunu boş ya da anlamsız bir olay olarak kıymetlendirmek de hakikat olmaz. Demek ki kitlelerin his dünyasına girebildiler. Ancak his dünyasına girebilmek, kitlelerle bütünleşebilmek için aslında birebir ömür tecrübelerine sahip olmak da çok değerli. İşte Ferdi Tayfur’un, Orhan Gencebay’ın, Müslüm Gürses’in kitlelerce sahiplenilmesinin tahminen de en temel nedeni bu.” formunda konuştu.

Kitleler değişim istemezler…

Ferdi Tayfur’u halkın sahiplendiğini ve hiç vazgeçmediğini de anlatan Prof. Dr. Nazife Güngör, “Çünkü O daima onlarla kalmayı başardı. Ne hayat stilini ne de müzik formunu hiç değiştirmedi, değiştirmeye de çalışmadı. Hasebiyle da kitlelerin sevgisini hiç yitirmedi. Kitleler değişim istemezler. Ahenk sağlamaları zordur zira. Kendilerine benzeyene koşarlar o nedenle de. Arabesk sanatkarlarının çok ilgi görmelerinin en temel nedenlerinden biri bu bence.” dedi.

Arabesk bir müzik tipi değil…

Arabeskin, bir müzik tipi olmaktan çok kitlesel bir olay olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nazife Güngör, “Bir kitle kültürü ya da bugünkü ismiyle bir tanınan kültürel tiptir. Orada müzik sanatının incelikleri, notalar, enstrümanlar, söyleniş stili çok da değerli değil, kıymetli olan şey sanatkarın kim olduğu, hangi ömür şartlarından geldiği, nasıl yaşadığı ve ne söylediğidir. İşte Ferdi Tayfur’u Ferdi Tayfur yapan tam da budur. Bir öteki nokta ise kitlesel olanın birebir vakitte politik ve ideolojik de olabilmesidir. Arabesk müziğin ve sanatkarlarının kitlesel seviyede beğeni kazanmalarının kıymetli bir nedeni de budur. Halkın ilgisini çeken, kitleler tarafından sahiplenilen sanatkarlar yahut sanat olayları birden fazla vakit tanınan siyasetin aygıtı haline getirilebilmekte, ideolojik bir kıymet yüklenebilmektedirler. Türkiye’de bilhassa de 1980’lerin başından itibaren arabesk olayının tanınan siyasetin aracı haline geldiğini görüyoruz. Bu nedenle de arabesk müzik sanatkarları birçok vakit politik olarak da konumlandırılmışlardır.” diye konuştu.

Arabesk Türkiye’de kendi usulünü buldu…

Kitlesel seviyede popülerlik kazanan sanatkarların birçoklarının bir biçimde politik olarak konumlandırıldığı, ideolojik olarak anlamlandırıldığının da söylenebileceğini tabir eden Prof. Dr. Nazife Güngör, “Ancak vakitle arabesk müziğin de en azından Türkiye’de kendi usulünü bulduğu ve kendisine has bir müzikal form olarak müzik sanatı içindeki yerini aldığını görüyoruz. Bunun için güçlü bir çaba süreci gerekiyordu. Arabesk müzik sanatkarlarının tahminen de en şiddetli çabaları bu istikamette oldu. Yasaklamalar, kısıtlamalar, ancak son kertede kendi dinleyici kitlesi olan bir müziğin ömür hakkının olduğu da kabul edildi. İşte Ferdi Tayfur da bu taraftaki uğraşın öncü isimlerinden biri olarak Türkiye’nin tanınan müziği olan arabeskin gelişmesine, yerleşmesine büyük emek verdi. Halkın sesi oldu. Halkın sevgisini kazandı, kitlelerin beğenisini topladı. Emekler boşa gitmedi, kitlelerin sevgisi, bağlılığı devam etti. Hakikaten son seyahatine da gözyaşları, müzikler ve alkışlarla uğurlandı.” formunda kelamlarını tamamladı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı