Kanserde “Yaşayan” İlaçlar, Aşılar ve Yeni Nesil Hücre Tedavileri
Türk İmmünoloji Derneği ve Acıbadem Üniversitesi iş birliğiyle düzenlenen 6. Milletlerarası Moleküler İmmünoloji ve İmmünogenetik Kongresi (Molecular Immunology and Immunogenetics Congress, MIMIC), 28-30 Nisan 2025 tarihleri ortasında Acıbadem Üniversitesi mesken sahipliğinde gerçekleşti. Kongre Başkanlığını Acıbadem Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Tolga Sütlü’nün üstlendiği tertip, bağışıklık sistemi üzerine çalışan dünyaca ünlü bilim insanlarını İstanbul’da bir ortaya getirdi. Amerika’dan Japonya’ya uzanan 8 farklı ülkeden 320 bilim beşerinin iştirakiyle düzenlenen kongrede, Karolinska Enstitüsü, MD Anderson Kanser Merkezi, BioNtech üzere önde gelen kurumların yanı sıra saygın üniversiteler ve araştırma enstitülerinden çok sayıda Türk ve yabancı akademisyen şimdiki çalışmaları ile aktiflikte son derece heyecan verici sunumlar gerçekleştirdi. Kongre, ulusal ve milletlerarası alanda immünoloji biliminin en yeni gelişmelerini masaya yatırırken; temel bilimden klinik uygulamalara, kanser aşıları ve yeni kuşak tedavilerden bağışıklık sistemi aracılı çeşitli hastalıklara kadar geniş bir yelpazede oturumlara konut sahipliği yaptı. MIMIC’te enfeksiyonlar, kanser ve çeşitli otoimmün hastalıkların immünolojik sistemleri tartışılırken birebir vakitte son yıllarda bağışıklık sistemine dayalı yenilikçi tedavilerin giderek ön plana çıktığı vurgulandı. Biyolojik ilaçlardan hücresel tedavilere uzanan pek çok yeniliğin tartışıldığı aktiflikte, ilaç ve tıbbi teknoloji firmaları ise dört başka uydu sempozyumda bölümdeki son gelişmeleri iştirakçilerle buluşturdu.
29 Nisan Dünya İmmünoloji Günü’nün kutlandığı kongrede ayrıyeten ülkemizde hala değerli bir sıhhat sorunu olan “Primer İmmün Yetersizlikler” ile ilgili farkındalık yaratmak maksadıyla Balon Uçurma Aktifliği düzenlendi. Gökyüzüne ulaşan her bir balonun aktif tedaviye ulaşabilen bir hastayı temsil ettiği bu aktiflikte erken teşhisin ehemmiyetine de dikkat çekildi.
Kanserle savaşta yeni umut NK hücreleri
Acıbadem Üniversitesi’nde yürütülen çalışmalar, bağışıklık sisteminin doğal öldürücü hücreler olarak bilinen NK (Natural Killer) hücrelerinin, kanser immünoterapisinde ihtilal yaratabileceğini ortaya koyuyor. Araştırmalar, bu hücrelerin yalnızca hastalıklı hücreleri maksat alarak sağlıklı hücrelere ziyan vermeden kanserle tesirli bir biçimde savaşabildiğini gösteriyor. Kongre Başkanı ve Acıbadem Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Tolga Sütlü yaptığı açıklamada, “CAR-T ve NK hücreleriyle lösemi, lenfoma ve melanom üzere kanser çeşitlerine yönelik umut vadeden sonuçlarımızı paylaştık. Bağışıklık sistemini kanserle savaşta daha faal hale getirmek için çalışıyoruz. NK hücreleri, sıhhatsiz gördükleri hücreleri öldürme kapasitesine sahip, sağlıklı hücrelere ise dokunmuyorlar. Bu açıdan tedavide kullanılmasının da daha inançlı olacağı düşünülüyor. Daha süratli, daha faal ve daha az yan tesirli tedaviler üzerinde çalışıyoruz” dedi.
NK hücrelerinin çeşitli kaynaklardan elde edilebildiğini de belirten Dr. Sütlü, “Bu hücreleri kandan ayrıştırarak ya da kordon kanından kök hücreleri alıp NK hücresine dönüştürerek kullanabiliyoruz” formunda konuştu. Geliştirilen yeni yaklaşımın “yaşayan ilaç” konseptiyle örtüştüğünü vurgulayan Dr. Sütlü, “Bağışıklık sistemi zayıfladığında kanserle savaş kaybediliyor. Biz ise bedende daima kalacak, hiç ölmeyecek, kanserle savaşmaya devam edecek hücreler geliştiriyoruz” dedi.
Araştırmalar hala deneme basamağında olsa da gelecek umut veriyor. “Şu anda CAR-T hücreleriyle tedavi olmuş ve onlarca yıldır kanseri nüksetmemiş hastalar var. Birebir başarıyı NK hücreleriyle de yakalayacağımıza inanıyoruz” diyen Dr. Sütlü, bu tedavi yolunun 4-5 yıl içinde klinik testlerinin tamamlanabileceğini belirtti.
Kanser aşıları ve yeni kuşak immünoterapiler
Johannes Gutenberg Üniversitesi ve BioNTech bilim insanlarından Dr. Mustafa Diken, mRNA teknolojisiyle kanser aşıları geliştirdiklerinden, kanser immünoterapilerinde de değerli muvaffakiyetler elde ettiklerinden kelam etti. Bilhassa COVID-19 aşısıyla tanınan mRNA teknolojisinin artık kanser ve otoimmün hastalıkların tedavisinde de umut vadettiğine dikkat çeken Dr. Mustafa Diken, “Yaptığımız çalışmalarda mRNA aşılarının bilhassa akciğer, karaciğer ve lenflerdeki tümörleri küçülttüğünü gördük. Hatta metastaz yapmış kanserlerde metastazların da küçüldüğü, aşının tesirli olduğu görüldü. Pankreas kanseri üzerinde de aşı çalışmalarımız sürüyor. Ameliyat olmuş hadiselerde bir de aşı uygulandığında düzgünleşme oranlarının daha da arttığını tespit ettik. Kanserde artık bireye özel tedaviler ön planda. Aşı ve immünoterapiler de amaca yönelik, akıllı tedaviler oldukları için çok daha tesirli tedavi yöntemleri” diyerek yakın bir gelecekte kanser aşılarının da tedavide yerini alacağını vurguladı.
“Aşı aykırılığının hiçbir bilimselliği yok”
MIMIC toplantısında, toplum sıhhati açısından aşılamanın ehemmiyetine değinilerek, bilhassa ülkemizde ve birçok diğer ülkede yanlış bilgilendirme nedeniyle ortaya çıkan aşı aksiliğinin, kolaylıkla önlenebilecek hastalıkların tekrar salgın hale gelmesine yol açtığı ve aşı programlarının aksaması sonucu kızamık ile menenjit üzere önlenebilir bulaşıcı hastalıklar nedeniyle pek çok ülkede tekrar ölümlerin görülmeye başladığı vurgulandı. Enfeksiyonlar ve aşı alanındaki şimdiki bilimsel gelişmeleri paylaşan Avrupa İmmünoloji Dernekleri Federasyonu (EFIS) Lideri Prof. Dr. Bojan Polic, aşı tersliğinin hiçbir bilimsel desteği olmadığını vurgulayarak, “Aşıların otizm yahut kalp hastalıkları üzere önemli sıhhat meselelerine yol açtıklarını kanıtlayan dünya çapında hiçbir bilimsel çalışma yok. Aşı tersliği yalnızca toplum sıhhatini değil, bireylerin ömrünü da riske atıyor. Aşıyla bir hastalığı önlemek, tedavi etmekten çok daha kolay ve ekonomik” diye konuştu.
Aşıların toplum sıhhatine tesirine dikkat çeken Prof. Dr. Polic, “Aşılar sayesinde çiçek hastalığı yok oldu. Kızamık, çocuk felci, verem üzere ölümcül hastalıklar artık neredeyse hiç görülmüyor. Aşılar, bulaşıcı hastalıkların yaygınlaşmasını önleyerek salgın riskini azaltıyor. Her vakit %100 müdafaa sağlamasa da hastalığın ağır geçmesini ve hayati riski önlüyor” dedi.
Prof. Dr. Polic, COVID-19 pandemisi sürecinde mRNA teknolojisinin süratle geliştiğini ve bu sayede artık sadece bulaşıcı hastalıklar değil, kanser ve otoimmün hastalıklar için de aşı geliştirme çalışmalarının sürat kazandığını belirtti. Prof. Dr. Bojan Polic, “Aşılarda çok kıymetli gelişmeler yaşanıyor. Yan tesirleri çok az ve denetim edilebilir aşılar var artık. mRNA aşıları sayesinde pek çok hastalığa karşı aşı geliştirilebilir. Önümüzdeki 5-10 yıl içinde sırf bakterileri, virüsleri değil, kanseri önlemeye ve tedavi etmeye yönelik aşılar da hayatımıza girecek” tabirlerini kullandı.
Prof. Dr. Bojan Polic, bağışıklık sistemini gaye alan yeni tedavilerin birçok hastalıkta umut vadettiğini de belirtti: “Yeni antikorlar, CAR-T ve NK hücre tedavileri ve hücresel vezikül çalışmaları sayesinde artık kanser, ankilozan spondilit üzere iltihabi ve otoimmün hastalıklar daha tesirli biçimde denetim altına alınabiliyor. Yeni genetik ve moleküler testlerle pek çok hastalığın düzeneğini daha yeterli anlıyor ve akıllı tedaviler sayesinde de bireye özel tahliller geliştirebiliyoruz. 6. MIMIC’te de bu üzere pek çok yenilik paylaşıldı. Bilimsel açıdan çok yüksek kalitede bir kongreydi. Çok kıymetli konuşmacılar, çok sayıda genç bilim insanı vardı. Türkiye’de İmmünoloji topluluğunun yanlışsız yolda ilerlediğini ve giderek geliştiğini gösteriyor bu. Gördüklerimden, bilhassa de gençlerden çok etkilendim”…
“Bağışıklık sistemi, beyin sıhhatiyle derinden ilişkili”
Çevresel faktörlerin bağışıklık sistemi üzerindeki tesirleri, otoimmün hastalıklar ve bu alandaki yeni tedavi formüllerine ait bilimsel gelişmeleri kıymetlendiren Türk İmmünoloji Derneği Lideri Prof. Dr. Arzu Aral, bağışıklık sistemi ile hudut sistemi ortasındaki ilişkilere dikkat çekti. Laboratuvar ortamında elde edilen bulguların hastalara yönelik tedavilere dönüştürülmesini amaçlayan translasyonel araştırmaların kıymetini vurgulayan Prof. Dr. Aral, “Özellikle son yıllarda, Alzheimer ya da Parkinson üzere nörodejeneratif hastalıklarla bağışıklık sistemi ortasındaki alakayı inceleyen ve bu bilgiyi yeni tedavi yaklaşımlarına dönüştürmeyi hedefleyen çalışmalar sürat kazandı” dedi.
Alzheimer hastalığına karşı geliştirilen kimi monoklonal antikor tedavilerinin çeşitli ülkelerde onay aldığını hatırlatan Prof. Dr. Arzu Aral, “Bu tedaviler, beyindeki amiloid plak birikimini azaltmada bariz tesire sahip olsa da, klinik yararları ve güvenlik profilleri açısından şimdi tartışmalar sürdüğünden Avrupa’da kullanım alanları şimdilik sınırlı” dedi. Emsal formda CAR-NK üzere hücresel tedavilerin nörolojik hastalıklarda da kullanımına ait preklinik ve erken basamak klinik çalışmaların sürdüğünü tabir eden Prof. Dr. Aral, hastalıkların moleküler ve immünolojik düzeneklerinin daha düzgün anlaşılmasının kıymetine dikkat çekerek, “Elde ettiğimiz bilgiler sadece hastalığın seyrini anlamamıza değil, birebir vakitte yeni geliştirilen tedavi yaklaşımlarının güvenliğini erken devirde değerlendirmemize de imkan tanıyor. Bu da yakın devirde bu hastalıkları ortadan kaldırmaya yönelik bağışıklık sistemi temelli tedavilerin daha inançlı ve ulaşılabilir olmasına dair umut verici” tabirlerini kullandı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
